شهرداری در بازار تاکسیهای اینترنتی؛ تنظیمگر یا بازیگر؟ | زاکانی اولین مسافر شد، اما مقصد این پروژه کجاست؟
رویداد۲۴| علیرضا زاکانی، شهردار تهران با سوار شدن به یکی از خودروهای سامانه جدید تاکسی اینترنتی شهرداری، عملاً بهرهبرداری از این سامانه را کلید زد. به گفته مدیران شهری، این سرویس که با نام «باهمسفر» معرفی شده، قرار است با هدف افزایش شفافیت، مدیریت هوشمند ناوگان تاکسیرانی و رقابت با پلتفرمهای خصوصی وارد میدان شود. اما آیا این پروژه پاسخی دقیق به نیازهای حملونقل شهری است یا تلاشی پرهزینه برای حضور در بازاری که بخش خصوصی سالهاست آن را تصاحب کرده؟
هدف چیست؟ سامانهای برای نظارت یا جایگزینی؟
بر اساس اعلام سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران، هدف از راهاندازی این سامانه «ایجاد یک سیستم حملونقل اینترنتی با محوریت رانندگان تاکسی رسمی» است؛ یعنی برخلاف اسنپ و تپسی که رانندگان شخصی را جذب میکنند، این سامانه قرار است صرفاً با تاکسیهای دارای مجوز فعالیت کند.
در ظاهر، این پروژه با نیت حمایت از رانندگان تاکسی رسمی و نظمبخشی به سفرهای شهری کلید خورده، اما نکته قابل تأمل آنجاست که شهرداری پیشتر بارها از عملکرد تاکسیهای اینترنتی انتقاد کرده بود و حالا با راهاندازی یک رقیب مستقیم برای آنها، عملاً از مقام تنظیمگر به بازیگر بازار تبدیل شده است؛ اقدامی که از نظر برخی کارشناسان با اصل بیطرفی نهادهای حاکمیتی در تضاد است.
ورود شهرداری به حوزه تاکسیهای اینترنتی با واکنشهای متفاوتی همراه شده است. بسیاری از فعالان حوزه فناوری و حملونقل معتقدند این طرح به دلایل زیر با چالشهای جدی مواجه خواهد شد:
عدم مزیت رقابتی نسبت به اسنپ و تپسی
تجربه کاربری، تخفیفهای پیوسته، ناوگان گسترده و اپلیکیشنهای پیشرفته، تاکسیهای اینترنتی موجود را به بازیگران تثبیتشدهای تبدیل کردهاند. سوال اینجاست که سامانه شهرداری با چه ویژگی تازهای قرار است از این رقابت سربلند بیرون بیاید؟
ابهام در هزینهکرد منابع عمومی
برخی کارشناسان شهری معتقدند ورود شهرداری به این حوزه در حالیکه وظایف اولویتداری مانند توسعه ناوگان اتوبوسرانی، نوسازی مترو، یا کاهش آلودگی هوا وجود دارد، نوعی هدرفتن منابع در پروژهای پرریسک و خارج از وظایف ذاتی مدیریت شهری تلقی میشود.
خطر تعارض منافع و رقابت ناعادلانه
وقتی نهادی که باید بر عملکرد تاکسیهای اینترنتی نظارت کند، خودش وارد بازار میشود، عملاً شرایط رقابت آزاد مخدوش میشود. این نگرانی وجود دارد که شهرداری در آینده با ابزارهای قانونی یا محدودیتهای فنی، تلاش کند اسنپ و تپسی را تضعیف کند تا سامانه خودش رونق بگیرد.
تأثیر بر حملونقل شهری؛ فرصت یا انحراف؟
از دید برخی مدیران شهری، این طرح فرصتی است تا تاکسیرانی سنتی، از لاک فرسوده خود خارج شده و به فناوری روز مجهز شود. تاکسیهای رسمی سالهاست با رکود سفر، درآمد پایین و کاهش اعتماد عمومی روبهرو هستند و شاید این پروژه به بازسازی وجهه آنها کمک کند.
حمل و نقل شهری نیازمند سیاستگذاری است نه مداخلهگری
اما در عمل، مدیریت بحران در حملونقل شهری نیازمند سیاستگذاری کلان، نه مداخله در بازار خرد است. مسائلی نظیر کمبود اتوبوس، صفهای مترو، ترافیک سنگین و آلودگی هوا، با تاکسی اینترنتی شهرداری حل نخواهد شد. برخی منتقدان میگویند این طرح بیشتر یک اقدام نمایشی است تا یک راهحل سیستماتیک.
تجربه شکستخورده مشابه؛ گذشته را فراموش نکنیم
شهرداری تهران در دورههای پیشین نیز پروژههایی نظیر «تاپتاکسی» و «پیشتاز تاکسی» را با هدف رقابت با اپهای خصوصی راهاندازی کرده بود که با استقبال بسیار محدود و نهایتاً شکست مواجه شدند. تکرار تجربههایی که نه ظرفیت فنی کافی داشتند و نه حمایت مردمی، زنگ خطری است برای پروژه فعلی.
راه نجات حملونقل شهری در کجاست؟
حل بحران حملونقل شهری، نیازمند مجموعهای از اقدامات در سطح کلان است؛ از سرمایهگذاری در حملونقل عمومی و زیرساختی گرفته تا تنظیمگری هوشمندانه بر فعالیت بخش خصوصی. ورود مستقیم شهرداری به بازار تاکسی اینترنتی، بیش از آنکه یک راهحل باشد، نشاندهندهی سردرگمی مدیریتی و نبود نقشه راه منسجم است.
اگر هدف واقعی، حمایت از رانندگان تاکسی و رضایت شهروندان است، شهرداری بهتر است به جای ساخت اپلیکیشن، بر تسهیل فعالیت شفاف، رقابتی و قانونی برای همه پلتفرمها تمرکز کند. راه حل نه در تملک بازار، که در سیاستگذاری بیطرفانه و نظارت اثربخش است.
مقصد ایستگاه اختلاس .... 
